Page 36 - Riskli Dergi

GÜVENLİ YAŞAM / 36 Yorgunluk kırıkları alışılmadık mekanik rılarının ayırıcı tanısında mutlaka pelvik
yüklenmeye bağlı sağlıklı kemiklerde sık- yetmezlik kırıkları da düşünülmelidir.
lıkla alt ekstremitelerde (bacaklarda ve
ayaklarda) görülürler. ‘Genellikle aşırı fi- Tanıda ilk basamak direkt radyografidir.
zik aktivitelere alışık olmayanlar, spor ve Tanıda radyoloji her zaman güvenilir ol-
diğer fizik aktivitelere başlayınca; asker- mayabilir. Klinik şüphe varlığında erken
lerde, özellikle eğitime yeni başlayanlar- dönemde grafide bulgu olmasa bile ke-
da; atletlerde; bale ve dans çalışanlarda mik sintigrafisi, manyetik rezonans gö-
rüntüleme (MRG) gibi ileri görüntüleme
sıklıkla görülür.
yöntemleri istenmelidir. Tanı konulması
Yetmezlik kırıkları, direnci azalmış anor- zor olan, sıklıkla gözden kaçabilen stres
mal kemik yapısına normal ya da trav- kırıklarının doğru tanı ve tedavisi için kli-
matik yüklenme sonucunda gelişirler. Bu nik şüphe önem taşımaktadır. Bunun-
kemik elastikiyeti ve mineral içeriğinde la birlikte stres kırıkları bazı iyi ve kötü
bozukluk olduğu durumlarda görülür. huylu patolojilerle de karışabileceği için
Çeşitli risk faktörleri bulunmakla birlik- dikkatli bir klinik değerlendirme ve ayırıcı
te ileri yaştaki, osteoporotik hastalarda tanı yapılması şarttır.
daha sıktır. Genellikle pelvis ve çevresin-
de görülür. Romatoid artrit, metabo- Stres kırığı tanısı konduktan sonra teda-
lik kemik hastalığı, nörolojik bozukluklar, vinin birinci aşamasında lokal fizyotera-
radyoterapi, total kalça protezi, korti- pi, medikal tedavi ve buz tatbiki uygula-
kosteroid tedavisi, yüksek doz florür te- nır. Tedavide asıl ilke istirahattir. İstirahat
davisi ve bisfosfonat tedavisi diğer risk süresi; hastaya, kırığın yerine ve derece-
faktörleridir. Kaslar normalde mekanik sine, tanıdan önce geçen süreye göre
gücün bir kısmını emerek yapışık olduk- değişir. Sonrasında yavaş yavaş normal
ları kemik üzerine koruyucu bir etki sağ- ağırlık verilir, aşırı aktivite önerilir. Bisiklet,
larlar. Yaşlanmayla birlikte gelişen kas yüzme ve su içi egzersizler önerilir. İkin-
erimesi ile belirgin sarkopenide bu koru- ci aşamada, ağrının geçmesinden 10-l4
yucu etki kaybolur. Bu nedenle yaşlı ve gün sonra yavaş yavaş spora başlanır.
postmenopozal osteoporozlu kadınlar İyileşmenin en önemli belirtisi ağrının ol-
yetmezlik kırıkları için en riskli gruptur. Bu mamasıdır.
kırıklar tipik olarak omurgada (kompres-
yon kırıkları) şeklinde görülür. Yetmezlik Stres kırıklarının çoğunda konservatif
kırıkları daha çok postmenopozal oste- tedavi ile başarılı sonuç elde edilir. Eğer
oporotik kadınlarda görülmekle birlikte erken tanı konmazsa ve tedavi edilmez-
nadiren genç kadınlarda gebelik döne- se ağrılar uzun süre devam eder. Stres
minde ya da gebelik sonrası dönemde kırıklarının tedavisinde sadece yaralan-
de görülebilmektedir. Kemikler hamilelik, manın iyileşmesine değil, aynı zamanda
doğum ve postpartum dönemde bazı yeni olayların önlenmesine de odakla-
değişikliklere maruz kalır; hem hormonal nılmalıdır. Stres kırıklarının önlenmesin-
faktörler hem de mekanik stresler kadın de uygun ayakkabı ve zeminin önemi
vücudunu etkiler. Artan relaksin seviye- büyüktür. Şok absorbe edici özelliği olan
leri, aşırı kilo alımı, bel eğriliğinin artması, ayakkabılar giyilmesi ve beton, asfalt
pelvik bağların zayıflığı, artan prolaktin gibi çok sert zeminlerde koşulmaması
seviyesinden kaynaklanan osteopeni ve önerilir. Düşmeyi önlemeye yönelik yü-
hamilelik osteoporozu pelvik kırıkların rüme eğitimi, davranış modifikasyonu,
gelişimine katkıda bulunabilir. Postpar- egzersiz sınıfları veya multidisipliner bir
tum dönemde görülen kalça ve bel ağ- program yardımcı olabilir.