Page 62 - Riskli Dergi

güvensizlik, belirsizlik ve hayal kırıklığı du- cuklarını kurtaramayan; fakat kendisi sağ
MAKALE / 62 için gösterilen çaba ve bu süreçte hem larının ölümünden kendini sorumlu tutarak
yulmasına neden olabilir. Yakınlara ulaşmak kalan bir baba, kendini suçlayarak, çocuk-

çevreden hem medyadan maruz kalınan ağır bir depresyona girebilir. Hayattan hiç-
çeşitli haberler yukarıda sayılan olumsuz bir zevk almaz, bu yüzden de yaşama is-
deneyimleri büyütebilir ve bunlara öfke ve teği neredeyse yoktur. Bu gibi belirtiler 1-2
aydan fazla sürdüğünde mutlaka tedavi
çeşitli agresif davranışlar eklenebilir.
görülmesi gerekir. Kişi, yaşama karşı olan
İlerleyen zamanlarda her ne kadar ilk şok isteksizliğiyle kendi canına kıyabilir.
anı atlatılmış olunsa ve fiziksel iyileşme
süreci başlamış olsa da kayıpların getir- Enkaz altından çıkarılan bir kişide ise şok
diği yoğun acı devam edebilir. Eğer varsa süreci ve ölüm korkusu yüksek derecede
geçmiş kaygılarırın tetiklenebileceğini söy- artabilir. Uzun süre evine giremeyebilir
lemek gibi; deprem esnasında veya dep- veya çok uzun süre uyuyamama durumu
remin ilk günlerinde yaşanan kaygıların da yaşayabilir. Ölümün kıyısından geçen bu
devam edebileceğini belirtmek gerekir. Bu depremzedelerde kalıcı etkiler görülebi-
süreçte zaman ve yer kavramı da şaşabilir. lir. Günlerini, zamanı bilinemeyen ölüme
Kişi acıktığını bile hissetmez, yemek yemez. karşı tetikte olarak geçirirler. Yaşamanın
Şok tepkisi, depremzedenin bir savunma boş olduğuna inanır veya aksine “Her an
mekanizmasıdır. Süreç 1-2 gün arasında ölebilirim öyleyse istediğim şekilde yaşa-
değişiklik gösterebilir. Bazılarında ise tam yayım.” inancıyla ailelerini ve sorumluluk-
tersi bir etki olabilir. Örneğin kişi, ani bir larını boşlayabilirler. Kendilerini alkole veya
çılgınlık hissiyle kendini kurtarabileceğine uyuşturucuya verenler de vardır.
inanarak yüksek kattaki bir camdan atlar
ve ölür. Kişi, kendisini garanti altına almak ister, bu
şekilde kendini teselli eder. Bu, makul dü-
Pasifleşme Dönemi zeydeyken anlaşılırdır; ancak durum ileri
Depremzede, yardıma gelenleri dinler, de- boyutlara ulaştığında, kişi maddi yaşamın
diklerini yapar. Fakat kendi başına basit gerçekliğini unutabilir ve başına gelen her
işlerini yapmakta bile yetersizdir. Bir yön- şeyin sorumluluğunu, inandığı büyük güce
lendiriciye ihtiyacı vardır. Adeta kendine bir atarak hiçbir önlem almamaya başlar. Kişi,
ebeveyn arar. Süreç içinde kendine gel- bu konumda pasif hale gelir.
meye, daha bilinçli davranmaya başlar.
Türkiye’de 1999 depremi sonrasında yapı-
Toparlanma Dönemi lan bir araştırmaya göre depremden sağ
Kişi, yüksek kaygı halindedir. Uykuları yarım çıkanların %17’si intihar etme düşüncele-
yamalaktır, en ufak seste bile irkilir. Sürekli rine sahip olduğunu bildirmiştir. 2017 yı-
kabuslar görür. Evde uzun süre duramaz. lında 7,1 büyüklüğündeki Meksika depremi
Bu evrede kişi, hayatının düzeleceğine ve sonrasında bir kadın, hiç acıkmadığını ve
normale döneceğine olan inancını kaybe- kendini kaos içinde hissettiğini açıklamıştır.
derse bazı suçlar işleyebilir veya kendine 2020 yılında Elazığ’da yaşanan 6,8 büyük-
zarar vermeye kalkışabilir. Süreç ile başa lüğündeki depremde ise bir depremze-
çıkabilen kişilerde bu dönem iki üç gün için- de, gece uyurken depreme yakalandığını,
de geçer. çocuklarının nerede olduğunu bilmediğini
ve elektriklerin kesilmesiyle ne yapacağı-
Depremin Psikolojik Ağırlığının Uzun nı bilemeyip kendini pencereden attığını
Dönem Etkileri belirtmiştir. Van depreminde ise muhabir,
çocuğunu kaybeden bir babaya çocuğu-
Bu bölümde sözedeceğim kişiler özellik- nun ismini sormuştur. Şok altındaki baba,
le deprem sırasında bir yakınını kaybeden ölen kızının ismini hatırlayamadığını söyle-
mağdurlardır. Örneğin, aynı evin içinde ço- miştir.