Page 53 - Riskli Dergi

Öfke (Anger) birey, kaybının getirdiği boşluğu ve acıyı yo-
İnkar’ın ardından gelen öfke aşamasında, ğun bir şekilde hisseder. Bu aşamada birey,
birey duruma veya kayba karşı yoğun bir içe kapanabilir, geleceğe dair motivasyonu-
öfke hissi geliştirebilir. Bu öfke, durumun veya nu yitirebilir, günlük yaşama olan ilgisi aza-
kaybın “adil” olmadığını düşünmekten kay- labilir. Depresyon aşaması, yas sürecinde bir
naklanabilir ve sıklıkla “Neden ben?” veya tür kabul aşamasına geçmeden önce bire-
“Bu nasıl başıma geldi?” gibi sorularla ken- yin yaşadığı duygusal dibe vurma sürecidir.
dini gösterir. Birey, bu aşamada etrafındaki Bu aşama, bireyin kaybın yarattığı acıyı tam
kişilere, sağlık görevlilerine, hatta kayba ya anlamıyla hissetmesine olanak tanır ve iyi-
da duruma neden olduğuna inandığı kişilere leşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Ancak
karşı da öfkelenebilir. bu aşamanın uzun sürmesi, bireyde kalıcı
bir depresyon veya psikolojik sorunlara yol
Öfke aşaması, bireyin duygusal acısını dışa açabilir.
vurma ve bu acıyı ifade etme şeklidir. Bu dö-
nemde, bireyin çevresindekilerle ilişkilerinde Kabullenme (Acceptance)
gerilimler yaşanabilir. Bu gerilimler ilişkileri Son aşama olan kabullenme, bireyin kaybı
ciddi şekilde zedeleyebilir ve maddi mane- veya zor durumu kabul ettiği ve bu durum-
vi zarar getirebilir. Ancak bu öfkenin, bireyin la yaşamayı öğrendiği evredir. Kabullenme
yas sürecinin doğal bir parçası olduğunu aşamasında birey, kaybın getirdiği acıyı tam
anlamak önemlidir. Öfke, bireyin duygularını anlamıyla anlar ve bu kaybın hayatının bir
kabul etmesine ve kaybı anlamlandırmasına parçası olduğunu içselleştirir. Bu aşama, bi-
yardımcı olur. Bu ve benzeri kişilerle karşıla- reyin hayata yeniden adapte olma, kendine
şıldığında onların bu durumunu göz ardı et- yeni hedefler belirleme ve geleceğe yönelik
meden ilişkilere devam etmek gerekir. olumlu bir bakış açısı geliştirme sürecini kap-
sar. Kabullenme, bireyin yas sürecinin son
Pazarlık (Bargaining) aşamasıdır ve bu aşamada birey, yaşadı-
Pazarlık aşaması, bireyin durumu değiştir- ğı kaybın getirdiği acıyı kabullenirken, aynı
mek ya da acıyı azaltmak amacıyla kendi- zamanda hayatına devam etmeye baş-
siyle içsel bir “anlaşma” yapmaya çalıştığı lar. Hatta zaman zaman çevreden “ Hayat
evredir. Birey, bu süreçte kaybı veya zorluğu devam ediyor “ cümlesini çok duyarız. Bu,
engelleyebileceğine dair bir umut hissiyle, kaybın unutulması anlamına gelmez; aksine,
genellikle inandığı manevi bir güçle pazarlık kaybın yarattığı acının yaşamın bir parça-
yapmaya başlar. “Eğer bu durum düzelirse, sı olarak kabul edilmesi ve bireyin bu acıyla
ben de şunları yapacağım” gibi düşüncelerle yaşamayı öğrenmesidir.
kaybın etkisini azaltmaya çalışır. Bu aşama,
bireyin kontrolünü kaybettiği hissiyle başa Bu beş aşama her bireyde aynı sırayla ya-
çıkmak için geliştirdiği bir stratejidir. Kayıp- şanmayabilir, bazı kişiler bazı aşamaları
la yüzleşme sürecinde bireyin umut arayışı daha uzun veya kısa sürede atlatabilir. Ay-
içine girmesini ve bir tür uzlaşma arayışına rıca her birey için farklı yoğunluklarda ya-
girmesini simgeler. Ancak pazarlık aşama- şanabilir. Bu model, bireylerin yas sürecinde
sının başarısız olduğunu gördükçe, birey ge- kendi içsel duygusal tepkilerini anlamalarına
nellikle bir sonraki aşama olan depresyona yardımcı olur ve onların kayıplarıyla başa çık-
geçer. malarına olanak tanır. Kübler-Ross modeli
çerçevesinde kabullenme aşamasına ula-
Depresyon (Depression) şan insanlar, yaşadıkları kaybı ya da zorluğu
Pazarlık aşamasının ardından birey, durumun hayatlarının bir parçası olarak kabul etmiş,
geri döndürülemez olduğunu kabul eder ve onunla barışık bir ruh haline ulaşmış olurlar.
bu durum güçlü bir üzüntü ve umutsuzluk Bu aşama, bireyin sadece acı ve üzüntüyü
hissi doğurur. Depresyon aşaması, yas sü- sindirmesi değil, aynı zamanda kendini bu
recindeki en zorlayıcı evrelerden biridir ve yeni gerçeklikle yaşamaya adapte etmesi-